Spis treści
Autor: WebStudio
Data publikacji: 15.10.2023 | Aktualizacja: 29.11.2024
Kogo dotyczy Dyrektywa Omnibus?
Dyrektywa Omnibus dotyczy przedsiębiorców sprzedających swoje towary lub usługi stacjonarnie, poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość czyli sprzedaży online za pośrednictwem platformy lub e-sklepu. W niektórych sytuacjach przepisy mogą dotyczyć także osób prowadzących działalność nierejestrowaną.
Przyczyny wprowadzenia nowych przepisów o promocjach cenowych
Przed uchwaleniem dyrektywy Omnibus obowiązki przedsiębiorców związane z komunikowaniem cen ograniczały się do podawania przez przedsiębiorcę ceny sprzedaży produktu, oraz ceny za jednostkę miary (ceny za kilogram, litr lub dowolną jednostkę ilości powszechnie i zwyczajowo stosowaną w danym państwie członkowskim). Dyrektywa Omnibus wprowadza dodatkowy obowiązek, mający na celu uregulowanie kwestii przejrzystości cen w przypadku obniżek i promocji.
Przyczyną wprowadzenia tego obowiązku było dostrzeżenie przez Komisję Europejską powszechnej praktyki „żonglowania” przez przedsiębiorców cenami oraz ich sztucznego zawyżania przed rozpoczęciem promocji. Szczególnie przed dużymi akcjami handlowymi takimi jak Black Friday czy Cyber Monday, istniała potrzeba ukrócenia takich nieuczciwych praktyk i nadania obniżkom realnego wymiaru a przez to poprawę sytuacji konsumentów.
Kogo dotyczą nowe przepisy?
Zgodnie z projektowanymi przepisami dodatkowe obowiązki informacyjne związane z obniżką cen, będą musieli realizować zarówno przedsiębiorcy działający w środowisku tradycyjnym, jak i przedsiębiorcy prowadzący biznes online, a także przedsiębiorcy prowadzący telesprzedaż czy sprzedaż katalogową.
Przepisy dotyczą jedynie sprzedawców, a zatem przedsiębiorców, którzy są stroną umowy z konsumentem i w związku z tym faktycznie odpowiadają za cenę danego towaru, a nie jedynie pośredniczą w sprzedaży (jak internetowe platformy handlowe) bądź dostarczają narzędzia umożliwiające porównywanie cen (jak porównywarki i wyszukiwarki cenowe). Za pośrednictwem internetowej platformy handlowej czy wyszukiwarki cenowej konsument co prawda również dowiaduje się o cenie towaru, jednak rolą przedsiębiorcy odpowiadającego za te narzędzia jest jedynie przekazanie informacji. W związku z tym należy przyjąć, że nowy obowiązek informacyjny w zakresie podawania cen ich nie dotyczy, choć w związku z wejściem w życie nowych przepisów podmioty te powinny z pewnością uwzględnić w swoich rozwiązaniach informatycznych funkcjonalność umożliwiającą zrealizowanie nowego obowiązku swoim klientom, czyli sprzedawcom korzystającym z porównywarek czy platform internetowych. Niezależnie od tego, należy uznać, że podmioty pośredniczące w sprzedaży lub porównywarki cenowe także będą zobowiązane do stosowania nowych przepisów, jeżeli okaże się, że pełnią one rolę faktycznego sprzedawcy bądź prowadzą sprzedaż w imieniu innego podmiotu gospodarczego.
Jakie regulacje wprowadzają nowe przepisy?
Zgodnie z treścią dyrektywy Omnibus, w każdym ogłoszeniu o promocji musisz podać wcześniejszą cenę przez określony okres, który nie może być krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem rabatu. Ta informacja musi znajdować się przy obniżonej cenie a zasada dotyczy nie tylko handlu internetowego, ale również sklepów stacjonarnych.
Polska wersja projektu ustawy jest w tym zakresie bardziej restrykcyjna niż to, co opracowała Unia Europejska. Polski ustawodawca wymaga, aby sklepy informowały o każdym przypadku obniżenia ceny z ostatniego miesiąca, podczas gdy dyrektywa unijna mówi jedynie o takim obowiązku w przypadku przeprowadzenia akcji promocyjnej, reklamowanej jako niższa cena. Ostateczny kształt ustawy nie jeszcze gotowy, ale to nie zwalnia przedsiębiorców z konieczności rozpoczęcia dostosowywania swojego e-sklepu do nowych wytycznych już dziś. Kary sięgające 10% obrotu mogą okazać się dotkliwe.
Problemy interpretacyjne powoduje fakt, że w ustawie wdrażającej dyrektywę Omnibus pojawiły się rozbieżności pomiędzy brzmieniem implementowanej dyrektywy, a treścią projektowanych przepisów. O ile bowiem obowiązek wprowadzony nowelizacją dyrektywy odnosi się jedynie do ogłoszeń dotyczących promocji i wyprzedaży, projekt polskiej ustawy przewiduje obowiązek informowania o obniżeniu każdej ceny, co może sugerować dowolną postać informacji, na przykład informację podawaną w katalogach. Dodatkowo, o ile przepisy dyrektywy obejmują swoją regulacją wyłącznie towary (przedmioty), polski ustawodawca sugeruje, że regulacja będzie odnosić się zarówno do towarów, jak i usług. Tymczasem informowanie o obniżonej cenie, które jest już dosyć skomplikowane w odniesieniu do towarów, w przypadku usług może okazać się jeszcze trudniejsze, jeśli wziąć pod uwagę, że świadczenie usług z natury jest dużo bardziej złożone niż sprzedaż towaru i w związku z tym, często mamy do czynienia ze zmianą zakresu świadczenia usługi czy dodaniem nowej funkcjonalności usługi. Rodzi to poważne wątpliwości, jak w takich przypadkach miałoby następować informowanie o obniżonej cenie usługi.
Co należy rozumieć przez informację o obniżce ceny?
W wydanych przez Komisję Europejską wytycznych, dotyczących wykładni i stosowania dyrektywy Omnibus wskazano, że przepis ten ma zastosowanie do oświadczeń promocyjnych sprzedawcy, zgodnie z którymi obniżył on cenę za towar bądź towary. Oświadczenia te mogą mieć różny charakter. Przykładowo obniżka ceny może zostać ogłoszona w ujęciu procentowym (np. „20% taniej”), w postaci konkretnej kwoty (np. „taniej o 30 zł””), poprzez podanie nowej (niższej) ceny wraz z podaniem poprzednio stosowanej (wyższej) ceny (np. „teraz 150 zł, było 200 zł” lub za pomocą innej techniki promocyjnej (np. wszystko tańsze o kwotę VAT”, „dzisiaj promocja z okazji Black Friday”), a także poprzez przedstawianie aktualnej ceny jako ceny „wyjściowej” lub podobnej i podanie wyższej ceny jako nadchodzącej ceny normalnej.
Dyrektywa ma zastosowanie do ogłoszeń o obniżkach cen zarówno wtedy, gdy dotyczą one konkretnego towaru lub konkretnych towarów w ofercie sprzedawcy, jak i wtedy, gdy sprzedawca dokonuje ogólnego ogłoszenia o obniżce cen. Przykładem pierwszej sytuacji będzie sformułowanie „telewizor 4K dziś 30% taniej”, zaś drugiej, ogłoszenia typu „30% zniżki na wszystko do końca tygodnia” czy „25% zniżki na wszystkie dekoracje świąteczne w tym miesiącu”. Ponadto dyrektywę stosuje się niezależnie od tego, czy ogłoszenie o obniżce ceny wskazuje na mierzalną obniżkę ceny (jak w przypadku powyższego przykładu z telewizorem, gdzie wiadomo, że obniżka wynosi 30%), czy też mamy do czynienia z niemierzalnymi ogłoszeniami o obniżce cen typu „wyprzedaż”, „oferta specjalna” czy „promocja z okazji Cyber Monday”, w przypadku których wiadomo, że występuje obniżka cenowa, ale nie wiadomo, o ile.
Do jakich działań promocyjnych nie będą miały zastosowania nowe przepisy?
Niektóre działania przedsiębiorców związane z obniżkami cen nadal nie będą wiązały się z obowiązkiem wskazywania ceny z ostatnich 30 dni poprzedzających promocję. Przede wszystkim dyrektywa nie będzie miała zastosowania do takich zmian cen, które w ogóle nie są ogłaszane, jak to ma miejsce w przypadku standardowych zmian cenników czy katalogów cenowych. Ponadto nie będzie znajdowała zastosowania do ogólnych oświadczeń marketingowych, takich jak „najlepsze/najniższe ceny”, które promują ofertę sprzedawcy poprzez porównanie jej z ofertami innych sprzedawców bez odwoływania się do obniżki cen lub stwarzania wrażenia, że została ona zastosowana. Takie oświadczenia nadal będą jednak podlegać ocenie z punktu widzenia dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych. Podobnie będzie w stosunku do stosowanych przez sprzedawców innych technik promowania przewagi cenowej, które nie są obniżkami cen, takich jak porównywanie cen i oferty wiązane (warunkowe), np. „zrób zakupy za kwotę X, a otrzymasz zniżkę na produkt Y” albo „kup 3 w cenie 2”, „10% zniżki przy zakupach powyżej 150 zł”.
Ponadto, dyrektywa nie będzie miała zastosowania do programów lojalnościowych dla klientów sprzedawcy, takich jak karty rabatowe lub kupony, które uprawniają konsumenta do zniżki cenowej na wszystkie produkty sprzedawcy lub na określony asortyment produktów w dłuższych okresach lub które umożliwiają gromadzenie punktów do wykorzystania podczas przyszłych zakupów. To samo będzie odnosiło się do faktycznych spersonalizowanych obniżek cen, które nie mają charakteru „ogłoszenia” o obniżce ceny. Inne przykłady faktycznych spersonalizowanych obniżek cen, które nie są objęte tym przepisem, to obniżki przyznawane danemu konsumentowi przy szczególnych okazjach, takich jak przystąpienie do programu lojalnościowego, urodziny konsumenta, a także obniżki stosowane w momencie zakupu, które nie zostały ogłoszone z wyprzedzeniem.
Nie każdy kod promocyjny wydany przez sprzedawcę spowoduje, że sprzedawca ten może zwolnić się z obowiązków wprowadzonych przez tą dyrektywę. Jak wyjaśnia KE, przepis ten będzie miał bowiem nadal zastosowanie w przypadku tzw. rzekomej personalizacji, mianowicie jeśli okaże się, że obniżka, pomimo tego że jest przedstawiana jako spersonalizowana, w rzeczywistości oferowana jest ogółowi konsumentów. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy sprzedawca udostępnia kupony lub kody rabatowe potencjalnie wszystkim lub większości konsumentów odwiedzających jego sklep, czy to stacjonarny czy internetowy, w określonych okresach. Na przykład: sprzedawca umieszcza na stronie www ogólnodostępną informację typu „dzisiaj 20% taniej przy użyciu kodu XYZ” lub „w ten weekend 20% zniżki na wszystko tylko dla uczestników programu lojalnościowego”. W takich przypadkach przedsiębiorca musi spełnić wymogi określone w dyrektywie aby zapewnić, że wcześniejsza cena wszystkich towarów objętych obniżką ceny była najniższą publicznie dostępną ceną w ciągu ostatnich 30 dni.
W jakich sytuacjach można odstąpić od wymogu podania wcześniejszej ceny?
Unijny ustawodawca przewidział trzy wyjątki od zasady ogólnej (opcje regulacyjne) umożliwiające państwom członkowskim zastosowanie odstępstwa od wymogu podawania przez sprzedawcę wcześniejszej ceny. Polski projekt przepisów przewiduje następujące przypadki:
❯ Pierwszy z nich, odnosi się do towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności. W przypadku takich towarów przepisy krajowe mogą całkowicie wyłączać je z zakresu stosowania lub mogą zezwalać sprzedawcy na podanie ostatniej ceny stosowanej bezpośrednio przed obniżką jako ceny „wcześniejszej”. Przykładami towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, są świeża żywność i napoje o krótkim terminie przydatności do spożycia. Z tej nie mogą korzystać w odniesieniu do towarów, które nie są łatwo psującymi tracą przydatność w sensie handlowym, takich jak odzież sezonowa która mogła wyjść z mody,
❯ Druga opcja regulacyjna dotyczy towarów „nowo wprowadzonych do obrotu”, czyli takich, które przedsiębiorca sprzedawał przez okres krótszy niż 30 dni przed ogłoszeniem obniżki ceny. W przeciwieństwie do towarów ulegających szybkiemu zepsuciu lub mających krótki termin przydatności towary nowo wprowadzone do obrotu nie mogą zostać przez państwa członkowskie całkowicie wyłączone z zakresu zastosowania nowych przepisów,
❯ Trzeci wyjątek ma zastosowanie wówczas, gdy cena jest stopniowo, bez przerw, obniżana podczas tej samej kampanii sprzedażowej. W takim przypadku „wcześniejsza” cena jest najniższą ceną w okresie 30 dni przed zastosowaniem pierwszego ogłoszenia o obniżce ceny i pozostaje tą ceną dla wszystkich kolejnych ogłoszeń o obniżce ceny w trakcie kampanii sprzedaży.
Co grozi przedsiębiorcy za brak informacji o wcześniejszej cenie?
Państwa członkowskie UE są zobowiązane do ustanowienia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar za naruszenia krajowych przepisów implementujących przepisy dyrektywy oraz zapewnienia ich egzekwowania. Polski ustawodawca, wykonując powyższe zobowiązanie, planuje nadać nową treść przepisowi ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług. Zgodnie z nią na przedsiębiorcę, który nie będzie wykonywał nowych obowiązków w zakresie informowania o obniżkach cen towarów i usług, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej będzie mógł nałożyć karę pieniężną do wysokości 20 000 zł. Z kolei jeśli przedsiębiorca nie wykona nowych obowiązków co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej będzie mógł nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
Należy również pamiętać, że szereg zachowań przedsiębiorcy w zakresie informowania o obniżkach cen będzie podlegać ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który będzie mógł uznać daną praktykę za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, a w związku z tym ukarać przedsiębiorcę stosowną karą, wynoszącą do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Ponadto Prezes UOKiK może nałożyć na osobę zarządzającą przedsiębiorcą karę pieniężną w wysokości do 2 000 000 zł, jeżeli osoba ta, w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia, umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do zaistnienia praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Obowiązek publikacji wyłącznie wiarygodnych opinii
Kolejnym obowiązkiem, dotyczącym większość sklepów internetowych jest wykazanie, że opinie zamieszczone na stronie są wiarygodne. Ten punkt jest dość prosty do realizacji. Wystarczy ograniczyć możliwość wystawiania komentarzy tylko do zalogowanych użytkowników, którzy dokonali zakupu w e-sklepie. Pamiętaj jednak, że niedozwolony jest również brak publikacji nieprzychylnych lub negatywnych opinii. To koniec z praktykami polegającymi na manipulacji opiniami. Fałszywe rekomendacje, komentarze czy opinie „zadowolonych klientów” zgodnie z dyrektywą Omnibus są niezgodne z prawem i narażają właściciela sklepu na karę pieniężną.
Dyrektywa Omnibus porusza również kwestię produktów podwójnej jakości, czyli sprzedaży tego samego produktu o różnych właściwościach w różnych państwach na świecie. Omnibus jasno zakazuje „wprowadzanie na rynek pozornie identycznych produktów, które różnią się składem lub właściwościami, a różnicy tej nie da się obiektywnie uzasadnić”. O wszystkich różnicach w produkcie, które wynikają między innymi z przepisów w danym państwie, sezonowości, dostępności danego produktu poinformuj na opakowaniu.
Dyrektywa Omnibus, a zmiany na platformach sprzedażowych
W tym przypadku zmiana dotyczy prezentowania sprzedawanych produktów na listach wyboru. Do tej pory algorytmy marketplace’ów (Allegro, OLX, Amazon, Zalando) promowały określone produkty na zasadzie wcześniej ustalonych przez serwis kryteriów. Od teraz na takich platformach musi pojawić się jasny komunikat, dlaczego konkretny produkt lub sklep czy sprzedawca jest wyżej na liście wyszukiwania produktów.
Ponadto platformy sprzedażowe mają również obowiązek poinformowania klienta, czy konkretny sprzedający to przedsiębiorstwo, czy osoba prywatna. Ta zmiana jest istotna z punktu widzenia klienta. W przypadku zakupu produktu wystawionego przez przedsiębiorstwo ma on prawo do jego zwrotu w ciągu 14 dni od daty jego otrzymania.
Dyrektywa Omnibus – jak przygotować się na zmiany?
Nowa dyrektywa unijna niesie ze sobą konieczność przeprowadzenia dużych zmian w zakresie polityki cenowej oraz wizerunkowej w sklepach internetowych. W Polsce nastąpiło małe opóźnienie w procesie wdrożenia dyrektywy Omnibus. W dalszym ciągu trwają końcowe prace nad projektem ustawy mające na celu wprowadzenie przepisów w niej zawartych. Bezpiecznie jest jednak przyjąć, że opisane wyżej zasady weszły w życie już od 28 maja 2022 roku, ponieważ od tego momentu konsumenci mają prawo powołać się na dyrektywę. Dostosuj więc już teraz swój biznes do nowych wymogów.
Jakie działania możesz wprowadzić już dziś:
❯ Przygotuj regulamin sklepu. Unikaj w nim niedozwolonych klauzul.
❯ Prowadź solidną i uczciwą politykę cenową,
❯ Nie ukrywaj nic w informacji o produkcie. Twój klient musi znać faktyczną cenę i stan Twojego produktu lub usługi,
❯ Zbieraj i publikuj autentyczne komentarze i opinie o produkcie,
Udostępnij i podziel się treścią:
